شهرآهن

 - فرآیند آبکاری چیست؟

به طور کلی فرآیندی است که در طی آن لایه ای از فلزات یا غیر فلزات بر روی فلزات یا غیر فلزات دیگر قرار می گیرد و هدف از آن جلوگیری از فرآیندهای شیمیایی مانند اکسیداسیون، خوردگی و . . . و یا آسیب های مکانیکی مانند سایش و یا افزایش مقاومت سطحی و . . . می باشد.

فرآیند آبکاری در صنایع مختلفی از جمله صنایع مخابرات، تولید قطعات الکترونیکی، خودرو سازی، ساخت درب و پنجره و . . . مورد استفاده قرار می گیرد.

- یکی از سوالات متداول در این زمینه چرایی استفاده نکردن از آلیاژهای متناسب به جای فرآیند آبکاری در صنایع مختلف می باشد؛ در جواب این سوال به یک مثال ساده اشاره خواهیم کرد:

تصور کنید به جای قوطی های کنسرو قلع اندود شده از جنس آهن، از قلع خالص استفاده کنیم؛ در این صورت باید بابت هر کیلوگرم قلع مبلغ بسیار بالایی هزینه می کردیم و این در حالی است که آهن استفاده شده در این قوطی قیمت بسیار کمتری نسبت به قلع خالص دارد. از طرف دیگر باید توجه داشته باشیم که درصد فرآوانی آهن در کره ی زمین حدود 32 درصد می باشد واین در حالی است که در صد فرآوانی قلع و حدود 90 عنصر کمیاب دیگر بر روی زمین مجموعا 1.2 درصد است. با بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که با استفاده از فرآیند آبکاری با پرداخت هزینه ای کمتر هم از خواص عنصر مورد نظر استفاده نموده ایم و هم با توجه به درصد فرآوانی پایین فلزات کمیاب از آنها به بهترین نحوه ی ممکن استفاده نموده ایم.

دلایل استفاده از آبکاری:

1- جلوگیری از خوردگی شیمیایی : 

فرآیند آبکاری برای جلوگیری از خوردگی شیمیایی به دو صورت انجام می گیرد؛

الف- استفاده از فلزی که مقاومت بالایی در مقابل خوردگی دارد به عنوان پوشش فلز مادر.

ب- استفاده از فلزی که خاصیت خوردگی بیشتری نسبت به فلز مادر دارد تا در صورت مواجهه با محیط خوردگی فلز روکش داده شده به جای فلز مادر دچار خوردگی شود. از آبکاری فلزات با نقره می توان به عنوان مثالی برای نوع اول و از ورق های گالوانیزه که با استفاده از آبکاری به وسیله ی روکش روی تهیه می گردند به عنوان مثالی برای نوع دوم نام برد.

2- افزایش مقاومت حرارتی :

همانطور که اشاره شد در فرآیند آبکاری صرفا از فلزات استفاده نمی شود و می توان از غیر فلزات نیز در این فرآیند استفاده نمود، به عنوان مثال در محیط هایی که در درجه حرارت بالایی کار می کنند استفاده از فلزات برای ساخت ابزار آلات مربوطه منطقی نخواهد بود و باید از غیر فلزاتی که مقاومت بالایی در مقابل حرارت دارند استفاده نمود، در این راستا آبکاری سرامیک بر روی فلزات امروزه کاربرد بسیار بالایی در این زمینه دارد.

3- افزایش مقاومت سطحی:

در صنایعی که از فلزات با مقاومت سطحی کم استفاده می گردد، برای افزایش مقاومت سطحی چه از جهت ضربه و چه از جهت مقاومت می توان از فلزاتی با مقاومت سطحی بالا به عنوان روکش استفاده نمود. عنصر کروم نمونه ای از این روکش ها می باشد.

4- افزایش رسانایی در صنایع الکترونیکی:

از جمله کاربردهای دیگر فرایند آبکاری می توان به استفاده آن در صنایع الکترونیکی در جهت بهبود پردازش سیستم های الکترونیکی و کاهش مقاومت های حرارتی در قطعات نام برد. برای این امر از موادی با مقاومت کمتر و رسانایی بالاتر استفاده می گردد که عناصری مانند طلا، نقره و پلاتین در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرند.

5- افزایش زیبایی ظاهری:

به علت گران قیمت و نرم بودن فلزاتی مانند طلا نمی توان از آن برای ساخت قطعاتی که نیاز به مقاومت یا نقش سازه ای دارند استفاده نمود، به این منظور برای افزایش زیبایی ظاهری در بسیاری از صنایع که نیازمند جلب رضایت دیداری مصرف کننده می باشد از این نوع آبکاری استفاده می گردد.

تهیه و تنظیم : مهندس محمد ابراری